Informatie

Wat is een transportfiets?

Een transportfiets is een fiets die speciaal bedoeld is voor het vervoer van goederen. Vrijwel vanaf het begin van de ontwikkeling van de fiets zijn er transportfietsen gebouwd. De huidige transportfiets is aan het begin van de 20e eeuw ontstaan. De meest voorkomende uitvoering is die met de drager boven het voorwiel en met 28×1,75 inch wielen. De wielmaat 26×2 inch kwam ook veel voor en was met name bedoeld voor de wat kleinere personen en voor zwaarder transport. Veel onderdelen werden in zwaardere kwaliteit uitgevoerd dan bij gewone fietsen, zoals de trapas, balhoofdstel en spatborden.

Karakteristiek voor de transportfiets is de rieten mand op voordrager. Er waren verschillende uitvoeringen. De bakkersmanden waren de grootste (meer volume, minder gewicht). Slagersmanden waren kleiner omdat het gewicht van vlees en vleeswaren groter is. Op de achterdrager waren soms haken voor twee melkbussen aanwezig.

Een meer zeldzame uitvoering is de transportfiets waarbij drie framebuizen parallel vanaf de balhoofdbuis schuin naar de zadelbuis lopen. Dit geeft een gemakkelijker instap (als bij een damesfiets, maar het frame wordt er veel minder stijf van.

Een andere niet veel voorkomende vorm is de verlengde transportfiets waarbij tussen het balhoofd en het stuur een ruimte van circa 80 centimeter tot een meter lengte werd gecreëerd, waardoor de laadvloer erg laag kon worden. Met name voor zware goederen zoals bierfusten is dit type – Long John genoemd – zeer geschikt.

De transportfiets wordt inmiddels steeds populairder, met name voor kindervervoer en boodschappen. Deze bakfietsen zijn moderne uitvoeringen van traditionele modellen. Omdat ze vaak door families worden gebruikt is een typische, moderne transportfiets kleiner en lichter dan de oudere modellen. Ze zijn uitgevoerd met versnellingsnaaf en voorrem.

Standaardformaat transportfietsen worden ook nog steeds gemaakt, maar tegenwoordig maakt geen Nederlandse firma een transportfiets die net zo stevig is als de modellen van de jaren 50. De Deense “Truck” (voorheen van SCO), ook van tientallen jaren geleden, wordt nog steeds gemaakt door Monark in Zweden. Deze fiets is ongeveer even degelijk als de oude Nederlandse transportfietsen, maar wijkt op verschillende punten af. Het belangrijkste verschil is dat de voordrager, zoals met veel moderne transportfietsen, op het balhoofd van het frame wordt gemonteerd. Hierdoor draaien de voordrager plus lading niet met de stuur mee. De Truck (ook bekend als “bakkersfiets”) heeft een klein brommerwiel als voorwiel. Hierdoor kan de voordrager heel laag gemonteerd worden waardoor het zwaartepunt lager ligt.

In Amsterdam worden voor boodschappen ook lichtere semi-transportfietsen veel gebruikt. Er bestaan veel versies, maar veelvoorkomend is een stevige stadsfiets met dubbele framebuis en een grote voordrager.

Sparta kwam in 2005 met een retro-model van de transportfiets, de Sparta Pick Up.

Wat is een hybride fiets?

Welke verschillende soorten hybride fietsen bestaan er? Het is belangrijk om te weten dat verschillende soorten hybride fietsen zijn. Onder de roepnaam hybride vallen verschillende categorieën. Zie hieronder de beschrijving wat welke fiets nu precies is en waarvoor welk soort fiets het meest geschikt is.

1. Crosshybride
2. Fitness fiets
3. Trekking fiets

De verschillende soorten hybride fietsen kunnen worden ingedeeld per gebruiksdoeleinde. Hieronder wordt in het kort aangegeven om wat voor fiets het nu precies gaat.

1. Crosshybride

Sportieve fiets met geveerde vork en banden met profiel. Deze fiets is zowel geschikt voor gebruik in het bos als op de weg. U kunt met een cross-hybride niet een echte mountainbike route rijden maar een verhard bos- of zandpad moet geen probleem zijn.

Cross-hybrides kunnen gemakkelijk worden voorzien van stapborden, bagagedrager en eventueel een slot of standaard.

Kenmerken van een Cross-Hybride fiets:

• Banden geschikt voor zowel het bos als de weg
• Geveerde voorvork
• Soms schijfremmen

2. Fitness fiets

De fitness fietsen zijn bedoeld als snelle fietsen om veel kilometers mee te maken op de weg. U kunt met deze fietsen niet het bos. De fiets heeft geen geveerde voorvork en de banden hebben minder profiel. Deze lichtgewicht fietsen zijn zeer geschikt om langere afstanden mee over de weg te rijden en zijn niet veel zwaarder of langzamer dan een ‘echte’ racefiets.

Fitness fietsen kunnen gemakkelijk worden voorzien van stapborden, bagagedrager en eventueel een slot of standaard.

Kenmerken van een Fitness fiets:

• Banden met weinig profiel, dus voor op we weg
• Comfortabele doch sportieve zithouding
• Licht gewicht

3. Trekking fiets

Een trekking fiets is een cross-hybride of een fitness fiets maar dan aangekleed met trekking onderdelen. Zoals spatborden, bagagedrager, verlichting en een slot. Deze fietsen zijn bedoeld om trek tochten te maken en de fiets kan eventueel uitgerust worden met bagage. Bij de hybride fietsen zit alles erop en eraan, de fietsen zijn zeer compleet uitgerust en van alle gemakken voorzien.

Trekking fietsen zijn net even iets completer qua uitrusting dan een cross-hybride of fitness fiets maar stukken lichter en sportiever dan een echte stadsfiets.

Kenmerken van een trekkingfiets:

• Aangekleed met spatborden, bagagedrager en eventueel kettingscherm of slot
• Combinatie banden voor de weg en licht terrein.
• Comfortabele zithouding waardoor u langere tijd prettig op de fiets kunt zitten.

Wat is een racefiets?

Een racefiets (ook vaak koersfiets in het Zuid-Nederlands) is een fiets die is geoptimaliseerd voor gebruik in wielerwedstrijden. Twee zaken zijn hierbij van belang: de luchtweerstand en het gewicht. Beide worden zo laag mogelijk gemaakt, voor zover dat binnen de reglementen mogelijk is.

Soorten
Er zijn fietsen geoptimaliseerd voor gebruik op de weg, de baan en het veld (cyclocrossfiets) en ruw terrein (mountainbike). Gebruikers van ligfietsen hebben hun eigen competities en verenigingen.

Baanfietsen hebben geen remmen en versnellingsapparaten en zijn voorzien van een vast tandwiel op de achternaaf. Racefietsen voor de weg kunnen daarnaast geoptimaliseerd worden voor criteriums, klassiekers, bergritten en tijdritten. Cyclocrossfietsen hebben andere remmen (cantilevers), iets bredere banden met noppenprofiel en een wat langere achtervork (om de plaatsing van wielen met de iets bredere band mogelijk te maken). Mountainbikes wijken in bouw en uiterlijk sterk af van de overige modellen en hebben doorgaans vering, zeer brede noppenbanden en een recht stuur.

Wat is een mountainbike?

Een mountainbike of terreinfiets (letterlijk bergfiets), ook wel MTB of ATB (All Terrain Bicycle) genoemd, is een fiets gemaakt om offroad te rijden, op onverharde wegen of paden. Dit wordt mountainbiken genoemd.

Mountainbikes hebben dikke banden met profiel voor comfort en extra grip. Vering, zowel voor als achter, is sinds medio negentiger jaren in gebruik, en sinds enkele jaren voldoende uitontwikkeld. De fietsen hebben gewoonlijk 559 mm, 584mm of 622mm wielen, voor kinderen en downhill bikes bestaan ook andere maten. De meeste mountainbikes hebben ofwel 20, 21, 24, 27 of 30 versnellingen. Sinds 2012 zijn er ook systemen met één tandwiel vooraan en 11 tandwielen achteraan.

Ontwerpen
Mountainbikes kunnen in vier categorieën onderverdeeld worden:

• Rigid – geen vering
• Hardtail –voorvering in de vork, geen achtervering
• Softtail –voorvering in de vork, achtervering die werkt door buiging van de liggende achtervorken, maar ook wel voor fietsen met vering voor en achter.
• Dual, Full suspension ook wel fully genoemd – voorvering in de vork, achtervering/vering die werkt door het laten scharnieren van de liggende achtervorken om bushings of kogellagers.

Een vouwfiets (in Vlaanderen ook wel plooifiets genoemd) is een fiets die ingeklapt (“opgevouwen”) kan worden tot een kleiner formaat. In sommige gevallen wordt het formaat verkleind door de fiets te scheiden in verschillende delen, men spreekt dan ook wel van een deelfiets

Voordelen

• Een vouwfiets kan op veel plaatsen mee naar binnen genomen worden en opgeslagen. Dit is vooral handig in appartementen waar weinig bergruimte is op de benedenverdieping.
• Een vouwfiets kan ook meegenomen worden in vervoermiddellen als auto, bus, trein, tram, metro of het bagageruim van het vliegtuig. In Nederland en België moet men betalen om een gewone fiets mee te nemen in de trein en bovendien kan dat in Nederland niet tijdens de spitsuren, maar een compact opgevouwen vouwfiets, mits deze in de ogen van de conducteur geen hinder veroorzaakt, mag gratis mee.

Nadelen

• Prijs/kwaliteit – Een vouwfiets is meestal kostbaarder om te produceren dan een niet vouwbare fiets van vergelijkbare kwaliteit.
  Dit heeft onder andere de volgende oorzaken: 
  • het vouwbaar maken van het frame kost relatief veel materiaal (en dus geld),
  • er worden minder vouwfietsen dan klassieke fietsen geproduceerd; de doorgaans relatief in relatief kleine aantallen geproduceerde fietsen zorgen voor relatief hoge productiekosten,
  • vouwfietsen hebben veelal aangepaste of zelfs speciaal ontworpen onderdelen, onderdelen die door de geringe aantallen relatief hoge productiekosten met zich mee brengen. Dat is iets dat zeker bij hoogwaardiger vouwfietsen zorgt voor een relatief hoge prijs;het gehele productieproces maar zeker ook de vele specifieke onderdelen zorgen voor een aanmerkelijk hogere productieprijs.
• Prijsperceptie – De gemiddelde verkoopprijs van de aangeboden vouwfietsen ligt beduidend lager dan die van de gemiddelde klassieke fiets. Dit is deels te wijten aan de vaak belabberde kwaliteit van veel goedkope (vaak ‘merkloze’) vouwfietsen maar heeft niet in het minst te maken met de prijsperceptie van de consument (en vakhandel). Voor een vouwfiets is de gemiddelde prijsperceptie zodanig dat men € 400-€ 600 voor een vouwfiets al gauw te veel geld vindt, waar inmiddels voor de gemiddelde ‘gewone’ fiets in Nederland tegen de €900 moet worden neergeteld.
• Bagage – Door het gebruik van kleinere wielen dan algemeen gangbaar bij ‘gewone’ fietsen zijn sommige vouwfietsen erg geschikt voor het meenemen van veel en ook grotere bagagestukken. Sommige merken/types werden zelfs specifiek ontworpen om van die eigenschappen gebruik te maken. Meest bekende voorbeelden daarvan zijn de Moulton en de Brompton. Bijkomend voordeel van het gebruik van kleine wielen is dat de direct daarboven geplaatste bagage (op een bagagerek) een relatief laag zwaartepunt heeft met als gevolg dat dit het rijgedrag gunstig beïnvloedt. Nadeel is dat bij het achterwiel laag geplaatste brede bagagestukken en hangende fietstassen sneller in conflict komen met de voeten van de berijder. In de alledaagse praktijk kan men echter op veel vouwfietsen slechts een beperkte hoeveelheid bagage meenemen.
• Rijcomfort – Goed ontworpen kleinwielige fietsen en vouwfietsen hoeven in rijcomfort niet onder te doen voor fietsen met grotere wielen. Maar dan dient wel rekening te zijn gehouden met de specifieke eigenschappen die het gevolg zijn van de gekozen wielgrootte en bandenmaat. Fietsen als Moulton, Brompton en Birdy zijn voorbeelden van fietsen waar dat in hoge mate is gelukt omdat daar bij het ontwerp doelbewust rekening is gehouden met de invloed van de wieldiameter op het rijgedrag, De rolweerstand is zeer laag gehouden door het gebruik van relatief smalle hogedrukbanden terwijl gebrek aan schokabsorptie wordt ondervangen door eenvoudige (Brompton) tot zeer ingenieuze (Moulton) veersystemen in het frame van de fiets.
• Problemen – Kleinwielige fietsen, dus ook vouwfietsen met kleine wielen kunnen problemen geven bij het overbruggen van sommige hindernissen zoals tramsporen en stoepen; bij kleinwielige fietsen zonder een goed werkend veersysteem is veelal het rijcomfort sterk verminderd op sterk hobbelig wegdek (zoals kinderkopjes en kasseien).
• Onderhoud – Met name kleinwielige vouwfietsen hebben de neiging in het gebruik sterker te vervuilen dan fietsen met grotere wielen. Ook om die reden vragen dergelijke fietsen om meer en vooral veelvuldiger onderhoud in de vorm van schoonmaken en poetsen. Daarnaast zijn een aantal onderdelen meer vuil- en slijtage-gevoelig dan bij men van de doorsnee stadsfiets gewoon is. Daardoor zal een minder goed afgewerkte of onderhouden vouwfiets, of een verouderd model vaak duidelijk minder goed presteren dan een doorsneefiets. Maar met goed en doelgericht onderhoud hoeft een goede vouwfiets niet onder te doen voor een niet-vouwbaar exemplaar.

De eerste “moderne” fietsen werden in de 19e eeuw gebouwd met een min of meer horizontale bovenbuis. Doordat deze door rokdragende dames moeilijk berijdbaar waren lieten constructeurs de bovenbuis zakken, tot bijna parallel aan de onderbuis. Zo ontstond het damesmodel.

Het traditionele model (feitelijk dus onterecht als herenfiets omschreven) is door de driehoeksconstructie van de buizen steviger dan het damesmodel. Wil men het damesmodel even stevig maken, dan wordt de constructie zwaarder. Zou men de bovenbuis uit een herenfiets wegzagen, dan breekt de resterende fiets gauw doormidden.

Inmiddels door traditie blijven zowel mannen als vrouwen de voorkeur geven aan heren-, dan wel damesfietsen, hoewel daar vaak geen reden meer voor is. Veel vrouwen dragen nooit een rok en veel mannen realiseren zich niet dat een herenfiets steviger is.

Tegenwoordig zijn er zelfs fabrikanten die ‘damesfietsen met bovenbuis’ maken. Ze doen dit om zo min mogelijk verschillen te hebben tussen de verschillende types die in productie zijn. Het betreft hier een fiets met een extra dikke onderbuis die zonder bovenbuis al berijdbaar is. Er wordt een bovenbuis aan toegevoegd omdat de mannelijke kopers dat willen.

Een tussenvorm waren de “mixte-frames” waarbij men de bovenbuis liet zakken tot halverwege de zitbuis. Soms loopt de bovenbuis dan nog door naar de achteras. Deze constructie is sterker dan een “echt” damesframe en werd vooral gebruikt in de jaren zeventig en tachtig voor sportieve damesfietsen. Door het thans gangbare sloping frame voor race- en sportfietsen is het mixte-frame in onbruik geraakt.

Damesfietsen zijn wel populair, soms in aangepaste vorm of benaming als seniorenfiets, onder ouderen door de gemakkelijker instap.

Wat is een stadsfiets?

Een stadsfiets of citybike is een comfortabele fiets die vooral geschikt is voor dagelijks gebruik, zoals naar school, het werk en naar winkels.

De wielen van een stadsfiets zijn dunner dan die van een mountainbike maar dikker dan die van koersfietsen. Ze zijn daarom ook niet geschikt om door bossen en velden te rijden of om mee deel te nemen aan een wedstrijd.

BMX of fietscross is een extreme sport en is een olympische sport sinds de Spelen van Peking in 2008. Het woord BMX staat voor Bicycle Motocross (de X staat dus voor cross).

BMX ontstond eind jaren zestig aan de westkust van de Verenigde Staten. Het ontstond uit de motorcross, waarbij men met een motorfiets over zanderige en heuvelige terreinen reed. Fietscross, zoals de sport in Nederland genoemd wordt, is als georganiseerde sport ontstaan in het begin van de jaren tachtig. De sport heeft tot midden jaren tachtig een enorme groei doorgemaakt. Hierdoor waren er wereldwijd diverse BMX-teams actief, zoals Hutch, Redline en Mongoose.

Tegenwoordig bestaat de sport uit zes disciplines met drie verschillende typen fietsen.